حسابرسی به‌عنوان یک فرآیند بررسی و ارزیابی اطلاعات مالی، تاریخی طولانی دارد که به دوران باستان بازمی‌گردد. از زمان تمدن‌های اولیه، نظارت بر دارایی‌ها و منابع جامعه اهمیت داشته و در نظام‌های حکومتی مصر، بابل و روم، اصول ابتدایی حسابرسی برای اطمینان از صحت و دقت در استفاده از منابع به کار گرفته می‌شد.
دوران باستان و آغاز حسابرسی
در جوامع اولیه، حسابرسی بیشتر به‌عنوان ابزاری برای جلوگیری از تقلب و سوءاستفاده از منابع عمومی به کار می‌رفت. این وظیفه اغلب توسط افرادی با قدرت و جایگاه اجتماعی بالا انجام می‌شد. در دوران روم باستان، برای اولین بار اصطلاح "Auditor" به معنای "شنونده" به‌کار گرفته شد (Arens et al., 2019).
ایشان با گوش‌دادن به گزارش‌های مالی و شفاهی از صحت آن‌ها اطمینان حاصل می‌کردند. این ارتباط به شنونده به معنای آن است که حسابرس نه تنها به اعداد و ارقام توجه می‌کند، بلکه به ارتباطات، زمینه‌ها و فرآیندهای مرتبط نیز گوش فرا می‌دهد تا تصویری جامع از وضعیت مالی و عملکرد سازمان ترسیم کند. این ویژگی شنوندگی همچنان در حسابرسی مدرن حفظ شده و به‌ویژه در انواع تخصصی حسابرسی مانند حسابرسی عملیاتی یا حسابرسی فناوری اطلاعات که نیازمند تحلیل عمیق و درک کامل از داده‌ها و فرآیندهای سازمان است، بسیار اهمیت دارد (Institute of Internal Auditors, n.d.).
![تاریخچه حسابرسی]()
تکامل حسابرسی در دوران مدرن
در قرن نوزدهم، با ظهور انقلاب صنعتی و افزایش پیچیدگی فعالیت‌های اقتصادی، نیاز به استانداردهای دقیق‌تر در حسابرسی افزایش یافت. ایجاد شرکت‌های بزرگ و سهامی نیازمند نظارت دقیق‌تری بر عملکرد مالی بود. در این زمان، حسابرسی از یک فعالیت غیررسمی به یک حرفه تخصصی تبدیل شد (Porter et al., 2014).
دلایل انجام حسابرسی در جهان امروز
براساس جستجو متخصصین تیم داراکو اهداف حسابرسی را می توان به این صورت تقسیم بندی کرد:
اهداف حسابرسی
- شفافیت مالی: حسابرسی به شفافیت صورت‌های مالی کمک کرده و اطلاعات مالی دقیق و قابل‌اتکایی را برای سهامداران و سایر ذی‌نفعان فراهم می‌کند.
- جلوگیری از تقلب: شناسایی نقاط ضعف در سیستم‌های کنترل داخلی و جلوگیری از سوءاستفاده از منابع سازمان.
- رعایت قوانین و مقررات: اطمینان از تطابق فعالیت‌های مالی شرکت‌ها با استانداردها و مقررات ملی و بین‌المللی.
- تصمیم‌گیری بهتر: ارائه اطلاعات قابل‌اعتماد برای تصمیم‌گیری‌های مدیریتی و استراتژیک.
قوانین و استانداردهای حسابرسی
حسابرسان موظف‌اند طبق استانداردهای بین‌المللی حسابرسی (ISA) یا استانداردهای محلی کشورها عمل کنند. این قوانین شامل موارد زیر است:
- آیین‌نامه اخلاق حرفه‌ای: رعایت اصول استقلال، بی‌طرفی و رازداری.
- روش‌های نمونه‌گیری و آزمون: ارزیابی مستندات مالی با استفاده از روش‌های آزمون دقیق.
- ارزیابی کنترل داخلی: بررسی اثربخشی سیستم‌های کنترل داخلی سازمان (Whittington & Pany, 2018).
![قوانین و استانداردهای حسابرسی]()
چه شرکت‌هایی نیاز به حسابرس دارند؟
شرکت‌هایی که نیاز به حسابرس دارند
- شرکت‌های سهامی عام: این شرکت‌ها به دلیل الزامات قانونی و نیاز به جلب اعتماد سهامداران، ملزم به حسابرسی هستند.
- شرکت‌های بزرگ خصوصی: به‌منظور شفافیت مالی و جذب سرمایه‌گذاری.
- سازمان‌های دولتی: برای اطمینان از مدیریت صحیح منابع عمومی و تطابق با بودجه مصوب.
- شرکت‌های چندملیتی: به دلیل فعالیت در بازارهای بین‌المللی و تطابق با قوانین مختلف (Government Accountability Office, 2021).
شرکت‌هایی که ممکن است نیاز به حسابرس نداشته باشند
- شرکت‌های کوچک و خانوادگی: در صورتی که قوانین محلی آن‌ها را ملزم نکرده باشد.
- استارتاپ‌ها در مراحل ابتدایی: تا زمانی که نیاز به جذب سرمایه‌گذاری یا شفافیت مالی گسترده نداشته باشند.
- کسب‌وکارهای فردی: که حجم مالیات و تراکنش‌های مالی آن‌ها محدود است.
انواع حسابرسی و حسابرسان
انواع حسابرسی بر اساس هدف را می توان این گونه دستهبندی کرد:
- حسابرسی مالی: بررسی صورت‌های مالی برای اطمینان از صحت و دقت آن‌ها مطابق با استانداردهای حسابداری (Arens et al., 2019).
- حسابرسی داخلی: ارزیابی فرآیندها و کنترل‌های داخلی یک سازمان برای بهبود کارایی و مدیریت ریسک (Institute of Internal Auditors, n.d.).
- حسابرسی عملیاتی: بررسی اثربخشی و کارایی عملیات سازمان برای ارائه توصیه‌هایی جهت بهبود عملکرد.
- حسابرسی تطبیقی: ارزیابی تطابق فعالیت‌های سازمان با قوانین و مقررات مرتبط.
- حسابرسی فناوری اطلاعات: بررسی سیستم‌ها و زیرساخت‌های فناوری اطلاعات به منظور اطمینان از امنیت و کارایی آن‌ها.
![انواع حسابرسی و حسابرسان]()
انواع حسابرسی بر اساس ماهیت سازمان
- حسابرسی دولتی: انجام حسابرسی در سازمان‌های دولتی برای اطمینان از استفاده صحیح از منابع عمومی (Government Accountability Office, 2021).
- حسابرسی شرکت‌های خصوصی: بررسی مالی و عملیاتی شرکت‌های خصوصی برای ارائه گزارش به سهامداران و مدیران.
- حسابرسی نهادهای غیرانتفاعی: ارزیابی امور مالی و عملیاتی در نهادهای خیریه و غیرانتفاعی برای تضمین شفافیت مالی.
انواع حسابرسان طبق تحقیقات تیم داراکو
- حسابرسان داخلی: افرادی که به‌صورت مستقیم توسط سازمان برای ارزیابی داخلی استخدام می‌شوند.
- حسابرسان مستقل (خارجی): افراد یا شرکت‌های تخصصی که به‌صورت مستقل حسابرسی سازمان‌ها را انجام می‌دهند (Porter et al., 2014).
- حسابرسان دولتی: کارشناسانی که وظیفه بررسی سازمان‌های دولتی را به نمایندگی از دولت دارند.
- حسابرسان فناوری اطلاعات: متخصصانی که به‌صورت تخصصی سیستم‌های فناوری اطلاعات را بررسی می‌کنند.
چه مواردی در حسابرسی چک می‌شوند؟
- صورت‌های مالی: بررسی ترازنامه، صورت سود و زیان، و جریان‌های نقدی (Whittington & Pany, 2018).
- اسناد حسابداری: ارزیابی صحت فاکتورها، رسیدها و دفاتر.
- کنترل داخلی: شناسایی نقاط ضعف در سیستم‌های کنترل داخلی.
- مطابقت با قوانین: بررسی انطباق با مقررات مالیاتی، بیمه‌ای و سایر الزامات قانونی.
نتیجه‌گیری
حسابرسی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای نظارت مالی، نقشی کلیدی در ایجاد اعتماد و شفافیت در فضای کسب‌وکار ایفا می‌کند. انواع مختلف حسابرسی با اهداف و تخصص‌های گوناگون به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا عملکرد بهتری داشته و قوانین را رعایت کنند. انتخاب نوع حسابرسی مناسب بر اساس نیازهای سازمان، تضمین‌کننده شفافیت و کارایی خواهد بود. انتخاب نوع حسابرسی مناسب، بر اساس نیازهای خاص هر سازمان، ضامن شفافیت و کارایی بیشتر خواهد بود. داراکو با ارائه خدمات مالی کارآمد و شفاف، به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که در فرآیند حسابرسی، اسناد و اطلاعات مالی خود را با بهره‌گیری از روش‌های نوین و دقیق‌تر بررسی کنند و از عملکرد بهینه برخوردار شوند.
منابع
- Arens, A. A., Elder, R. J., & Beasley, M. S. (2019). Auditing and Assurance Services: An Integrated Approach. Pearson.
- Institute of Internal Auditors (IIA). (n.d.). Retrieved from www.theiia.org
- Porter, B., Simon, J., & Hatherly, D. (2014). Principles of External Auditing. Wiley.
- Whittington, R., & Pany, K. (2018). Principles of Auditing and Other Assurance Services. McGraw-Hill Education.
- Government Accountability Office (GAO). (2021). Yellow Book: Government Auditing Standards. Retrieved from www.gao.gov