اظهارنامه مالیات بر ارث

پس از فوت هر فرد، اموال و دارایی‌های باقی ‌مانده از او به وراث منتقل می‌شود. این انتقال، تابع مقررات خاصی بوده که یکی از مهم‌ترین جنبه‌های آن، مسئله مالیات است. در این زمینه، اولین و اساسی‌ترین گامی که وراث باید بردارند، تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث به سازمان امور مالیاتی است. این سند، فهرست کامل و دقیقی از کلیه دارایی‌ها و بدهی‌های متوفی را در بر گرفته و مبنای محاسبه مالیات متعلقه قرار می‌گیرد. برای درک ضرورت تهیه این اظهارنامه، ابتدا باید پاسخ این پرسش را دریافت که مالیات بر ارث چیست؟ این مالیات، یک نوع مالیات بر دارایی است که به موجب قانون، از اموال و دارایی‌های به جا مانده از متوفی دریافت می‌شود و نرخ آن با توجه به نوع دارایی و قرابت وراث با متوفی تعیین می‌گردد. در ادامه به طور کامل درباره مالیات بر ارث صحبت خواهیم کرد‌.

اظهارنامه مالیات بر ارث

پس از فوت یک شخص برای اینکه ورثه بتوانند مالی که تحت عنوان ارث از شخص فوت شده بر جای مانده را بین خود تقسیم کنند یا اموال او را به فروش برسانند یا به شخصی دیگر واگذار کنند، باید مالیاتی را تحت عنوان مالیات بر ارث به دولت بپردازند. گفتنی است پرداخت این مالیات تنها با استفاده از فرم اظهارنامه مالیات امکان پذیر است.

برای انجام امور مالی و مالیاتی خود با شرکت خدمات مالیاتی داراکو در ارتباط باشید.

مالیات بر ارث چیست؟

مالیات بر ارث یکی از انواع مالیات مستقیم است که به تمام اموال شخص فوت شده اعم از اموال منقول و غیر منقول تعلق می‌گیرد. وراث چنانچه بخواهند به صورت قانونی اموال متوفی را بین خود تقسیم کنند ملزم هستند تا مالیات آن را به دولت بپردازند. در واقع پرداخت مالیات ارث یکی از مراحل اداری و قانونی دریافت ارث است. خوب است بدانید که مقدار این مالیات بسته به نسبت وارثان با شخص فوت شده متغیر است.

انواع مالیات بر ارث

بر اساس قوانین جدید مالیات بر ارث این مالیات به اموال خاصی تعلق می‌گیرد که در ادامه مطلب به ذکر آنها می‌پردازیم:

• مالیات بر ارث ملک مسکونی‌، اداری و تجاری

• مالیات بر ارث خودرو و انواع وسایل نقلیه

• مالیات بر ارث سهام و حق تقدم داخل بورس

 • مالیات بر ارث سپرده بانکی، اوراق مشارکت و سود سهام

• مالیات بر سهام سهم الشركه و حق تقدم خارج از بورس

• مالیات بر سایر اموال

• مالیات بر ارث ملک

در مرحله اول نرخ مالیاتی که بر ملک متوفی عاید است توسط کمیسیون املاک سازمان امور مالیات تعیین شده و در مرحله بعدی میزان مالیات برای وراث بر اساس طبقه آنان اعلام می‌گردد.

وراث با نسبت فامیلی طبقه اول باید ۷/۵ درصد و وراث از درجات دیگر ۲ تا ۴ برابر طبقه اول مالیات پرداخت کنند.

لازم به ذکر است که تاریخ فوت شخص فوت شده در تعیین نرخ مالیات بر ارث نقش قابل توجهی دارد.

بیشتر بخوانید: اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی

مالیات بر ارث ملک

در مرحله اول نرخ مالیاتی که بر ملک متوفی عاید است توسط کمیسیون املاک سازمان امور مالیات تعیین شده و در مرحله بعدی میزان مالیات برای وراث بر اساس طبقه آنان اعلام می‌گردد. وراث با نسبت فامیلی طبقه اول باید ۷.۵ درصد و وراث از درجات دیگر ۲ تا ۴ برابر طبقه اول مالیات پرداخت کنند. لازم به ذکر است که تاریخ فوت شخص فوت شده در تعیین نرخ مالیات بر ارث نقش قابل توجهی دارد.

مالیات بر ارث مغازه

میزان مالیات بر ارث مغازه و به طور کل املاک تجاری به خاطر قیمت بالای آنها معمولا بیشتر از سایر مالیاتی است که بر ارث تعلق می‌گیرد. مالیات ملکیت مغازه و سرقفلی مغازه هر کدام به طور جداگانه محاسبه می‌شود و ملکیت مغازه خود شامل دو بخش زمین مغازه و ساختمان یا بنای مغازه است که برای هر کدام به صورت مجزا مالیات تعیین می‌شود.

نرخ مالیات بر ارث املاک تجاری برای وراث درجه اول ۷.۵ درصد ارزش ملکیت مغازه بوده و برای وراث درجه دوم و سوم به ترتیب ۱۵ درصد و ۳۰ درصد است.

مالیات بر ارث خودرو

مطابق با تبصره دوم ماده ۱۷ قانون مالیات های مستقیم، وارثان درجه اول موظف به پرداخت ۲ درصد از ارزش خودرو شخص فوت شده به عنوان مالیات هستند و این میزان برای درجه های دوم و سوم ۴ درصد از ارزش خودرو است.

مالیات بر ارث مربوط به سهام، سهم‌ الشرکه و حق تقدم در بورس

سهام متعلق به افراد یکی از دارایی‌هایی است که طبق قوانین مالیات بر ارث، پس از فوت فرد مشمول مالیات می‌شود. تعیین میزان مالیات برای این نوع دارایی‌ها بستگی به نوع سهام دارد. وراث بر اساس طبقه‌بندی خود، باید درصد متفاوتی از مالیات را پرداخت کنند. همچنین، ویژگی بورسی یا غیر بورسی بودن سهام متوفی نیز بر تفاوت میزان مالیات تاثیرگذار است.

مالیات بر ارث سپرده‌های بانکی، اوراق مشارکت و سود سهام

سپرده‌های بانکی نیز از جمله اموالی هستند که تحت پوشش مالیات قرار می‌گیرند. برای وراثی که در دسته اول قرار دارند، نرخ مالیات ۳ درصد تعیین شده است. مشابه موارد قبلی، برای سایر وراث، میزان مالیات ممکن است دو تا چهار برابر بیشتر باشد. همچنین، امور مالیاتی اوراق مشارکت را ارزیابی کرده و سود حاصل از این اوراق نیز مشمول مالیات است که برای وراث درجه اول، این میزان ۳ درصد خواهد بود.

مالیات بر ارث سهام، سهم‌ الشرکه و حق تقدم خارج از بورس

سهام موجود در بازارهای داخلی و خارجی نیز مشمول مالیات بر ارث هستند. بر اساس قوانین مربوطه، وراث طبقه اول باید درصدی از ارزش سهام فروخته شده را به عنوان مالیات پرداخت کنند. برای انتقال سهام شرکت‌های غیر بورسی، نرخ مالیات به ۴ درصد می‌رسد.

طبقه وراث چیست و نحوه تعیین نرخ مالیات بر ارث چگونه است؟

طبق قانون وراثت، وراث بر اساس نسبت آنان با فرد فوت شده طبقه‌بندی می‌شوند و برای هر کدام از این طبقه‌ها نرخ مالیات متفاوتی وجود دارد. بر اساس ماده ۸۶۲ قانون مدنی وارثان به سه طبقه تقسیم می‌شوند که این طبقه‌بندی به شرح زیر است:

طبقه اول که شامل؛ پدر، مادر، زن، شوهر، فرزند و فرزند فرزندان می‌شود که نزدیک‌ترین نسبت‌ها را با متوفی دارند.

طبقه دوم: اجداد، برادر، خواهر و فرزندان آنها هستند.

طبقه سوم: عمو، عمه، خاله، دایی و فرزندان آنها می‌باشند که نسبت به دو طبقه دیگر دارای نسبت تقریبا دورتری با متوفی هستند.

نحوه پرداخت مالیات بر ارث و معافیت‌های مالیاتی در این خصوص

وراث متوفی یا ولی یا نماینده قانونی آنها موظف هستند تا یک سال بعد از فوت متوفی اظهارنامه ای حاوی کلیه اقلام ماترک با تعیین ارزش روز زمان فوت و تصریح مطالبات و بدهی‌ها به همراه مدارکی همچون رونوشت یا تصویر گواهی شده تمام اوراق مالکیت متوفی نسبت به اموال و حقوق مالی، رونوشت یا تصویر گواهی شده آخرین وصیتنامه متوفی و.... را به اداره امور مالیاتی دارای صلاحیت ارائه کنند.

پس از رسیدگی به اظهارنامه تسلیمی که اداره امور مالیاتی موظف به انجام آن است. در صورتی که ارزش روز تمام دارایی‌های متوفی کمتر از دیون محقق متوفی، واجبات مالی و عبادی و هزینه کفن و دفن او باشد به اموال و دارایی‌های متوفی مالیاتی تعلق نمی‌گیرد و مالیات‌های پرداختی به پرداخت کننده برگردانده می‌شود ولی اگر دارایی متوفی بیشتر از هزینه‌های این موارد باشد مشمول دریافت مالیات می‌باشد.

بیشتر بخوانید: مالیات بر درآمد حقوق چیست؟

چگونگی تهیه و تنظیم اظهار نامه ارث

در سال‌های اخیر، با گسترش خدمات الکترونیکی، امکان انجام بسیاری از امور مالیاتی به‌ صورت غیرحضوری فراهم شده است. از جمله این خدمات، ارسال اظهارنامه مالیاتی مربوط به انحصار وراثت است که اکنون به‌ صورت آنلاین نیز قابل انجام خواهد بود. روند تکمیل و ارسال اظهارنامه مالیات بر ارث به شرح زیر است:

1. ابتدا باید در سامانه my.tax.gov.ir ثبت‌نام کرده و نام کاربری و رمز عبور دریافت کنید.
2. پیش از آغاز فرایند، اسناد و مدارک لازم برای تکمیل اظهارنامه مالیات بر ارث را آماده کنید.
3. این مرحله از دو طریق امکان‌پذیر است. اول روش مراجعه مستقیم به سامانه اظهارنامه مالیاتی ارث به آدرس ersportal.tax.gov.ir است. دومین روش ورود به سامانه مای‌تکس، انتخاب گزینه «داشبورد مالیاتی»، سپس «اظهارنامه‌ها» و در نهایت گزینه «ارث» است.
4. با توجه به مدت زمان سپری شده از تاریخ فوت، یکی از فرم‌های زیر را انتخاب کنید. فرم ۲۶ برای مواردی که کمتر از یک سال از تاریخ فوت گذشته است. فرم ۳۴ برای مواردی که بیش از یک سال از تاریخ فوت گذشته است.
5. با کلیک بر روی علامت «+»، فرم جدیدی ایجاد کرده و اطلاعات خواسته شده در جداول مربوطه را وارد کنید.
6. پس از اطمینان از صحت اطلاعات وارد شده، اظهارنامه را تایید و ارسال کنید.

جدول مالیات بر ارث ۱۴۰۴

در حال حاضر اگر شخصی فوت کند، مالیات ماترک آن، برای وراث در سال ۱۴۰۴ طبق جدول زیر محاسبه می‌شود:

مدارک مورد نیاز پرداخت مالیات بر ارث

برای ارائه درخواست مالیات بر ارث، دارایی‌های متوفی باید مطابق مقررات مالیاتی اعلام شود. مدارک لازم برای این فرآیند به شرح زیر است:

• تصویر شناسنامه و کارت ملی فرد فوت ‌شده و تمام ورثه
• گواهی فوت صادر شده از ثبت احوال
• فرم درخواست گواهی ماده ۳۴ قانون مالیات‌های مستقیم
• اظهارنامه مالیاتی تنظیم‌ شده بر اساس ماده ۲۴ قانون مالیات‌های مستقیم
• گواهی انحصار وراثت صادر شده از مراجع قضایی

سامانه پرداخت مالیات بر ارث

این سامانه یکی از زیر مجموعه های سایت اصلی مالیات به آدرس ersportal.tax.gov.ir است. متقاضیان در این سامانه فرم ماده ۲۶ و ۳۴ اظهارنامه مالیات بر ارث را تکمیل نموده و بعد از محاسبه مالیات نسبت به پرداخت آن اقدام می‌کنند.

بیشتر بخوانید: مالیات بر درآمد اتفاقی

ماده ۳۴ مالیات بر ارث چیست؟

طبق این ماده اشخاص زیر نباید قبل از گرفتن گواهی پرداخت مالیات مربوط موضوع این قانون، دارایی‌های متوفی را به وارثان واگذار کنند و یا این دارایی‌ها را به نام آنها به ثبت برسانند و یا دارایی‌ها را مورد معامله قرار دهند.

۱- بانک‌ها و سایر موسسات مالی و اعتباری، شرکت‌ها، موسسات نهادهای عمومی غیر دولتی و سایر اشخاص حقوقی دولتی و غیر دولتی که وجوه نقد یا اموال متوفی را در اختیار دارند.

۲- ادارات ثبت اسناد و املاکی که قرار است مال غیر منقول را به اسم وراث ثبت کنند.

۳- دفاتر اسناد رسمی زمانی که می‌خواهند تقسیم نامه یا هر نوع معامله وراث مربوط به دارایی‌ها متوفی را ثبت نمایند.

۴- شرکت‌هایی که متوفی در آنها سهام دارد.

۵- شرکت‌های کارگزاری، صندوق‌های سرمایه گذاری و سایر نهادهای مالی

۶- صندوق‌های دادگستری و صندوق‌های ادارات ثبت اسناد و املاک کشور

جمع‌بندی

تهیه و تسلیم به موقع اظهارنامه مالیات بر ارث، نه تنها یک تکلیف قانونی، بلکه راهکاری برای تسهیل فرآیند تقسیم‌بندی دارایی‌ها میان وراث است. با ارائه فهرستی شفاف و مستند از اموال منقول و غیرمنقول، حساب‌های بانکی، سهام و سایر دارایی‌ها، از بروز اختلافات آتی جلوگیری می‌شود. توجه به این نکته حیاتی است که محاسبه مالیات بر ارث برای انواع دارایی‌ها متفاوت است؛ برای مثال، محاسبه مالیات بر ارث خودرو با محاسبه مالیات بر ارث ملک یا سپرده بانکی تفاوت داشته و هر کدام نرخ و روش ارزیابی خاص خود را دارد. بنابراین، دقت در ثبت ارزش واقعی هر دارایی در اظهارنامه، از پرداخت جریمه‌های احتمالی پیشگیری می‌کند.