حسابداری خدماتی محسوب میشود چرا که برخلاف شرکتهای بازرگانی و تولیدی انبار کالای فیزیکی وجود ندارد رویهای که در آژانسهای هواپیمای وجود دارد این است که آنها در قبال ارائه خدمات مانند فروش بلیط فروش تور اخذ ویزا و سایر خدمات دیگر کارمزد دریافت میکنند و یا خدمات خریداری شده را با حاشیه سود به فروش میرسانند مثلاً آژانس هواپیمایی از شرکت هواپیمایی یا همان ایرلاین بلیط را با قیمت کمتر خریداری کند و با قیمت بالاتر به مسافرین بفروشد.
کارشناسان شرکت حسابداری داراکو سعی در انتقال تجربیات در امور اجرایی و مشاوره مطالب در خصوص آژانسهای هواپیمایی را دارد
در آژانس هواپیمایی تعریف کدینگ حسابداری از اهمیت بسزایی برخوردار است و بر طبق اصول و مفروضات حسابداری هرچه کدینگ حسابداری به خصوص کدینگ درآمد دقیق باشد صورتهای مالی قابل فهم و شفافتر خواهد بود پس از بررسیهایی که شرکت
خدمات حسابداری داراکو در خصوص آژانسهای هواپیمایی داشته است عمدهترین درآمدهای آژانس هواپیمایی شامل موارد زیر میشود:
- فروش بلیط هواپیما
- فروش بلیط قطار
- خدمات تورهای داخلی و خارجی
- خدمات اخذ ویزا
- خدمات اخذ گواهینامه رانندگی بین المللی
در حسابداری آژانسهای هواپیمایی یک واژه پر اهمیت وجود دارد به نام Air Fare که آن هم به معنای قیمت پایه بلیط است از همین مبلغ ایرلاین کمیسیون آژانس را محاسبه و پرداخت میکند در برخی ایرلاینها از کلمه Fair به تنهایی استفاده میکنند که همان معنی را میدهد یعنی قیمت پایه بلیط.
همچنین از همین قیمت پایه بلیط است که مالیات و عوارض فرودگاهی محاسبه میشود
فروش بلیط
بلیط هواپیما به دو گروه بلیط سیستمی و چارتری تقسیم میشوند
بلیط سیستمی
تمام شرکتهای هواپیمایی یا ایرلاین به سیستم یکپارچه فروش بلیط متصل هستند و این پروازها را در مسیرهای داخلی و خارجی در اختیار آژانسهای هواپیمایی قرار میدهند که آژانسهای هواپیمایی با فروش آنها به مسافران درآمد کسب میکنند معمولاً در قبال فروش بلیط کارمزد دریافت میکنند
بلیط چارتری
در این نوع بلیط آژانس هواپیمایی با خرید مثلاً ۱۰ صندلی از ایرلاینهای داخلی یا خارجی با قیمت کمتر و فروش آن با درصدی سود به مسافر کسب درآمد میکنند و برای خرید و فروش بلیطهای خارجی از ایرلاینهای خارجی معمولاً از سیستم آمادئوس استفاده میکنند. اینکه گفته میشود ۱۰ صندلی ۲۰ صندلی خرید میکنند منظور خرید فیزیکی صندلی هواپیما نیست بلکه پیش خرید بلیط ایرلاین است. در واقع شبیه شرکتهای بازرگانی میباشد که شخص کالایی را خریداری و با قیمتی بالاتر میفروشد در حقیقت این بلیطهای خریداری شده در نوع چارتر متعلق به آژانس و مالکیت آن تحت اختیار آژانس هواپیمایی میباشد.
حسابداری بلیطهای چارتری
زمانی که آژانس هواپیمایی صندلیهای ایرلاین را خریداری میکند ثبت حسابداری زیر انجام میشود:
شرح |
بدهکار |
بستانکار |
موجودی آژانس-موجودی بلیط |
** |
|
بانک |
|
** |
بابت خرید بلیط و زمانی که آژانس هواپیمایی بلیطهای چارتری خود را به مسافران با حاشیه سود میفروشد ثبتهای حسابداری زیر صادر میگردد:
شرح |
بدهکار |
بستانکار |
باتک |
** |
|
درآمد فروش بلیط |
|
** |
بابت فروش بلیط ذکر این نکته ضروری است که در فروش بلیط چارتری آژانس مشمول ارزش افزوده فروش می باشد که در ثبت حسابداری فوق لحاظ نشده است
شرح |
بدهکار |
بستانکار |
بهای تمام شده بلیط |
** |
|
موجودی آژانس-موجودی بلیط |
|
** |
بابت بهای تمام شده بلیط های فروخته شده با توجه به ثبتهای صادر شده از این طریق میتوان بهای تمام شده بلیطهای فروخته شده را محاسبه نمود. در حسابداری بلیطهای چارتری ممکن است بعضی از بلیطها به فروش نرسند که در این صورت ی بلیطها به عنوان هزینه بلیطهای سوخت شده منظور میشود. که ثبت حسابداری آن به صورت زیر است
شرح |
بدهکار |
بستانکار |
هزینه بلیط های سوخت شده |
** |
|
موجودی آژانس-موجودی بلیط |
|
** |
حسابداری بلیط های سیستمی
در بلیطهای سیستمی آژانس هواپیمایی فقط واسط فروش بین مسافر و ایرلاین یا شرکت هواپیمایی مانند ایران ایر و... میباشد و از فروش بلیط به مسافر فقط کارمزد دریافت میکند که این کارمزد درآمد عملیاتی آژانس مسافرتی یا آژانس هواپیمایی محسوب میشود. به عنوان مثال یک ایرلاین مانند قشم ایر بابت فروش بلیط سیستمی توسط آژانس هواپیمایی ۵ درصد کارمزد تعیین کرده است به عنوان مثال بلیط تهران پکن را در نظر بگیرید ایرلاین بهای بلیط را 80.000.000 ریال تعیین کرده که 70.000.000 ریال آن بهای پایه بلیط یا همان Fare است.
شرح |
بدهکار |
بستانکار |
صندوق یا بانک |
3.850.000 |
|
درآمد های عملیاتی-کارمزد فروش بلیط |
|
3.500.000 |
سایر حساب های پرداختنی-مالیات بر ارزش افزوده |
|
350.000
|
نکتهای که شرکت خدمات مالی به آن اشاره میکند مربوط به کمیسیون آژانس است که از مبلغ پایه بلیط محاسبه و دریافت میشود. در این قسمت شرکت آژانس هواپیمایی مشمول ارزش افزوده بابت درآمد خود میباشد یکی از موارد بسیار مهمی که مشاوران مالیاتی داراکو به آن اشاره میکنند مربوط به معافیت ارزش افزوده برخی از بلیطهای فروش رفته میباشد.
همانطور که میدانیم ماده 9 قانون مالیات بر ارزش افزوده به شرح کالاها و خدمات معاف از ارزش افزوده پرداخته است و یکی از این معافیتها بلیطهای مسافری دریایی و زمینی است اما بلیطهای مسافری و باری هوایی مشمول مالیات بر ارزش افزوده میباشد.
علاوه بر این مطابق با نامهای که معاون وزیر راه و شهرسازی و رئیس سازمان هواپیمایی کشوری در پاسخ به استعلام سازمان امور مالیاتی کشور در خصوص اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده در صنعت حمل و نقل هوایی داشته است مطابق با بند ۱ نامه فوق الذکر قانون مالیات بر ارزش افزوده به پروازهای داخلی که طی آن ارائه خدمات حمل و نقل هوایی در ایران میباشد تعلق میگیرد و پروازهای بین المللی مشمول اخذ مالیات موضوع نمیگردد.
درآمد بیمه نامه
یکی از منابع درآمدزا برای آژانسها بیمه نامه است به این صورت که آژانس واسط بین شرکت بیمه گر و مسافر میشود و بعد از اخذ بیمه نامه و تحویل آن درصدی از شرکت بیمهگر به عنوان کارمزد دریافت میکند. ثبت حسابداری صدور بیمه نامه برای درآمد آژانس هواپیمایی به شرح زیر است: فرض کنید طبق توافق بیمه آسیا بابت صدور بیمه نامه ۱۰ درصد مبلغ بیمه نامه را به عنوان کارمزد به آژانس هواپیمایی پرداخت میکند بنابراین ثبت حسابداری آن به صورت زیر است: (مبلغ بیمه نامه: 68.700.000 ریال)
شرح |
بدهکار |
بستانکار |
بانک |
68.700.000 |
|
درآمد های عملیاتی-درآمد بیمه نامه |
|
6.870.000 |
حساب های پرداختنی-بیمه آسیا |
|
61.830.000 |
بابت کارمزد فروش بیمه نامه به مسافر مجددا تاکید می گردد که درآمد فوق مشمول ارزش افزوده می باشد که در محاسبات لحاظ نشده است.
حسابداری تورهای مسافرتی
آژانسهایی که تورهای مسافرتی را برگزار میکنند بر دو نوع هستند: 1-آژانس هایی که فروش شناور تور دارند لازم به ذکر است برای اینکه آژانس هواپیمایی بتواند فروش تور داخلی یا خارجی انجام دهد باید مجوز بند ب داشته باشد در این روش آژانسهای ارائه دهنده تور تور مورد نظر را از آژانس مجری خریداری و به مسافرین میفروشند.
که در این روش دو حالت وجود دارد:
الف) آژانس واسط تور را از آژانس مجری قیمت میگیرد و با همان قیمت به مسافر میفروشد و بابت این فروش از آژانس مجری کارمزد دریافت میکند و بابت این فروش آژانس مجری مثلاً ۱۵ درصد به عنوان کمیسیون فروش به آژانس فروشنده پرداخت میکند
ب) در حالت دوم برخلاف حالت اول آژانس مجری هیچ پورسانت و کمیسیونی به آژانس شناور یا همان واسط پرداخت نمیکند و آژانس شناور تور را با درصدی سود به مسافر میفروشد.
ثبت های حسابداری دو روش فوق: فرض کنید آژانس منوچهری تور تهران-آمستردام که مجری آن آژانس دیدار است به مبلغ 80.000.000 ریال به مسافر میفروشد و بابت این فروش آژانس دیدار ۱۵ درصد به عنوان کمیسیون به آژانس منوچهری پرداخت میکند.
شرح |
بدهکار |
بستانکار |
بانک |
13.200.000 |
|
درآمد های عملیاتی-درآمد فروش تور |
|
12.000.000 |
سایر حساب های پرداختنی-مالیات بر ارزش افزوده |
|
1.200.000 |
در روش دوم آژانس شناور تور را از آژانس مجری خریداری و با درصدی سود به مسافر میفروشد مثلاً فرض کنید آژانس منوچهری تور تهران-آمستردام
را به مبلغ 80.000.000 ریال از آژانس دیدار خریداری میکند و با ۱۵ درصد سود به مسافر می فروشد
شرح |
بدهکار |
بستانکار |
موجودی آژانس-موجودی تور |
80.000.000 |
|
بانک |
|
80.000.000 |
فروش تور به مسافر:
شرح |
بدهکار |
بستانکار |
بانک |
101.200.000 |
|
درآمد های عملیاتی-درآمد فروش تور |
|
92.000.000 |
سایر حساب های پرداختنی-مالیات بر ارزش افزوده |
|
9.200.000 |
بهای تمام شده تور فروخته شده:
شرح |
بدهکار |
بستانکار |
بهای تمام شده تور |
80.000.000 |
|
موجودی آژانس-موجودی تور |
|
80.000.000 |
سوالی که ممکن است برای حسابداران و مدیران مالی در خصوص حسابداری آژانسهای هواپیمایی پیش بیاید و مربوط به نگهداری موجودی آژانس میباشد این است که آژانس هواپیمایی یک شرکت خدماتی است و چطور موجودی برای آژانس ثبت میشود؟
در پاسخ به این سوال شرکت خدمات حسابداری داراکو با توجه به استاندارد حسابداری شماره ۸ تحت عنوان موجودی مواد و کالا بیان میکند که بر طبق این استاندارد داراییهایی که به قصد فروش خریداری میکنیم به عنوان موجودی شناخته میشود اما ممکن است سوال کنید موجودی مواد کالا مگر نباید ماهیت عینی داشته باشند؟ پاسخ مشخص است از آنجا که خود بلیط و تور قابل مشاهده است و از طرفی چون ما بلیطها و تورها را برای فروش خریداری میکنیم
بنابراین در سرفصل موجودی آژانس ثبت میکنیم در واقع مشابه موجودی مواد کالای شرکتهای بازرگانی و تولیدی است.
حتی اگر از عنوان موجودی استفاده نکنیم اصل تطابق درآمد و هزینه را در بلیطهای فروخته شده و تورهای فروخته شده رعایت نمیکنیم. چرا که ممکن است برخی از تورها و بلیطها در پایان دوره مالی فروخته نشوند و اگر از عنوان هزینه برای ثبت حسابداری آنها استفاده کنیم اصل تحقق درآمد و هزینه را رعایت نکردهایم. به این دلیل که هزینه در سال مالی مربوطه شناسایی گردیده است ولی درآمد در آن سال شناسایی نشده است.
2-آژانس هایی که مجری مستقیم تور هستند: در روش فروش مستقیم تور شما به عنوان آژانس هواپیمایی بلیط هواپیما، قطار یا اتوبوس خریداری می کنید و همچنین رزرو هتل را نیز انجام می دهید. یا حتی در موارد بیشتر با ترانسفر و لیدر هماهنگ میکنید.
منظور از ترانسفر یعنی انتقال مسافر از فرودگاه، راه آهن یا پایانه به هتل و بالعکس می باشد. مسلما در این روش شما بلیز و هتل را با درصدی سود به مسافر ارائه می کنید. تمامی موارد فوق ثبت های حسابداری مشابه شرکت های بازرگانی دارند و باید به عنوان موجودی ثبت گردند تا استاندارد های حسابداری به درستی رعایت گردند. اما در خرید برخی از موارد مانند هتل و.. باید دقت به موارد مالیاتی داشته باشید به دلیل اینکه برخی از خرید های فوق می توانند مطابق با قانون دائمی ارزش افزوده معاف باشند.
به منظور کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با حسابداری آژانس های مسافرتی و گردشگری و همچنین دریافت مشاوره مالیاتی با کارشناسان و مشاوران شرکت خدمات مالی داراکو در ارتباط باشید.
جمع بندی
حسابداری آژانس های مسافرتی از نقطه نظر حسابداری به دو صورت می باشد که یکی مربوط به درآمد های کارمزدی آژانس می باشد که در این شرایط آژانس مسافرتی فقط درآمد کارمزد را شناسایی می کند و ارزش افزوده درآمد مربوطه را پرداخت می کنند و در مورد دوم زمانی است که خود آژانس اقدام به خرید بلیط تور و... می باشد که در این شرایط حسابداری آژانس مشابه شرکت های بازرگانی خرید و فروش می باشد و از حساب موجودی بلیط یا تور استفاده می کنیم. کسب اطلاع از قوانین مالیاتی علی الخصوص مالیات بر ارزش افزوده و همینطور موارد بیمه ای در آژانس های مسافرتی و هواپیمایی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار می باشد.