مالیات بر درآمد چیست؟

شرکت ها و اشخاص حقیقی موظف هستند که به صورت سالانه و مطابق با قانون مالیات های مستقیم، گزارش و اظهارنامه عملکرد خود را به سازمان امور مالیاتی ارائه دهند، در این اظهارنامه صورت سود و زیان و در نتیجه ملبغ مالیات درآمد مشخص می شود.

در واقع اظهارنامه مالیات بر درآمد عملکرد همانطور که از نامش پیداست معرف اعداد و ارقام ابرازی کسب و کار ها می باشد و ممکن است در رسیدگی های مالیاتی افزایش و کاهش داشته باشد. میزان مالیاتی که در اظهارنامه عملکرد مشخص می شود مربوط به مالیات بر درآمد کسب و کار ها می باشد البته مالیات بر درآمد منابع مختلفی دارد که در ادامه شرکت خدمات مالیاتی داراکو به آنها اشاره خواهد کرد.

به عبارت دیگر مالیات بر درآمد مالیاتی است که بر افراد یا اشخاص حقیقی و حقوقی در رابطه با درآمد یا سود به دست آمده توسط آنها تحمیل می شود. این یک شکل رایج مالیات است که توسط دولت ها برای ایجاد درآمد استفاده می شود. نکاتی که راجع به مالیات بر درآمد وجود دارد عبارت اند از:

ماخذ درآمد مشمول مالیات: میزان درآمدی است که پس از کسر معافیت های مقرر در قانون مالیات های مستقیم مشمول مالیات می شود.

نرخ های مالیاتی: درصدی از درآمد مشمول مالیات که باید به عنوان مالیات پرداخت شود. نرخ های مالیات می تواند بسته به نوع شخص و سایر عوامل مانند منابع دیگر درآمدی متفاوت باشد.

کسورات و معافیت ها: به عنوان شرایطی است که کسب و کارها در صورت واجد شرایط بودن می توانند از آنها بهره مند شوند. حدود و شرایط مشمولیت کسورات و معافیت ها در قانون مالیات های مستقیم مشخص شده اند.

در صورتی که با معافیت های قانون مالیات های مستقیم آشنایی کامل به منظور بهره مندی از شرایط را ندارید می توانید از مشاوران مالیاتی داراکو به عنوان یک تیم تحلیلی قدرتمند بهره مند شوید.

بیشتر بخوانید: خدمات مشاوره مالیاتی چیست؟

تاریخچه مالیات بر درآمد

در حالی که در ایران باستان اشکال مختلفی از مالیات وجود داشت، مالیات بر درآمد مستقیم آنطور که امروز می‌دانیم رایج نبود. مالیات ها اساساً مبتنی بر مالکیت زمین، تولیدات کشاورزی و سایر اشکال ثروت بود.

نظام اسلامی در ایران به صراحت مالیات بر درآمد را الزامی نمی کند، با این حال، مسلمانان را ملزم به پرداخت مالیات صدقه ای به نام زکات می کند که معمولاً بر اساس ثروت محاسبه می شود. در دوره قاجاریه ایران اشکال مختلفی از مالیات، از جمله مالیات سر و مالیات بر زمین و املاک را اعمال کرد. در دوران مدرن و در زمان تاسیس سلسله پهلوی تغییر چشمگیری را در سیاست های اقتصادی و اجتماعی ایران رقم زد. در ابتدا و با بررسی های شرکت حسابداری داراکو، دولت ایران یک سیستم ابتدایی مالیات بر درآمد را معرفی کرد که عمدتاً کارمندان دولت و کارگران حقوق بگیر را هدف قرار می داد.

سیستم مالیاتی به تدریج در دهه های بعد با معرفی نرخ های مالیاتی تصاعدی و گنجاندن منابع مختلف درآمد، گسترش و نوسازی شد. پس از انقلاب اسلامی، دولت ایران قانون مالیاتی جدیدی را اجرا کرد که اصول اسلامی را با حفظ یک سیستم مالیاتی مدرن در بر می گرفت. نظام مالیاتی در سال های اخیر دستخوش اصلاحات و تعدیل های بیشتری شده است که نشان دهنده توسعه اقتصادی کشور و تغییر اولویت ها است.

در حال حاضر و پس از آزمون و خطاهای بسیار در سیستم مالیاتی کشور، سیستمی یکپارچه تحت عنوان سامانه مودیان ایجاد گردیده است که از اواخر سال 1400 و به طور دقیق تر از 13/10/1400 اجرایی شد. در سیستم سامانه مودیان تمامی اشخاص و کسب و کارها ملزم به افشای تمام معاملات خود در این سامانه هستند که نشان از توسعه یافتگی سیستم مالیاتی کشور دارد. به منظور کسب اطلاعات بیشتر در خصوص سامانه مودیان مالیاتی به مقالات و خدمات مرتبط با این سامانه مراجعه نمایید.

انواع مالیات بر درآمد

مالیات بر درآمد در ایران مطابق با قانون مالیات های مستقیم در قالب هفت مورد اصلی می باشد که در ادامه به ان می پردازیم:

1. مالیات بر درآمد املاک
2. مالیات بر درآمد کشاورزی
3. مالیات بر درآمد حقوق
4. مالیات بر درآمد مشاغل
5. مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی
6. مالیات بر درآمد اتفاقی
7. مالیات بر جمع درآمد ناشی از منابع مختلف

مالیات بر درآمد املاک

در ایران هر شخص حقیقی یا حقوقی که مالکیت املاکی را در اختیار دارند و به اجاره واگذار می نمایند بعد از کسر تمام معافیت های مقرر مشمول مالیات بر درآمد اجاره هستند. به بیان ساده تر مالیات بر درآمد اجاره املاک مالیاتی است که بر درآمد حاصل از اجاره اموال مانند خانه، آپارتمان یا فضای تجاری تحمیل می شود. و دارای معافیت مالیاتی نیز می باشد.

مالیات بر درآمد کشاورزی

درآمدی که کلیه اشخاص و کسب و کارها از فعالیت های کشاورزی، دامداری و برخی دیگر از موارد مربوط به کشاورزی کسب می کنند مشمول مالیات بر درآمد کشاورزی می باشد که البته معاف از مالیات می باشد.

مالیات بر درآمد حقوق

درآمدی که اشخاص حقیقی شاغل در شرکت ها یا مشاغل در قبال انجام وظایف مشخص و معین به طور نقدی یا غیر نقدی دریافت می کند مشمول مالیات بر درآمد حقوق است البته نکته ای که کارشناسان شرکت داراکو به آن اتکا می کنند مربوط به معافیت مالیات بر درآمد حقوق است که همه ساله در قانون بودجه مبالغ معافیت و مبالغ مالیات بر درآمد حقوق مشخص می گردد.

مالیات بر درآمد مشاغل

اشخاص حقیقی و صاحبان مشاغل در ایران مشمول مالیات بر درآمد مشاغل هستند که قانون مزیتی را برای اشخاص حقیقی ایجاد کرده است که در ادامه به آن اشاره می کنیم. مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و نحوه محاسبه مالیات آنان به سه طریق قابل انجام است

اول از همه مشاغل گروه اول هستند که با در نظر گرفتن میزان فروش سالانه در سال مالیاتی و همینطور برخی از موضوعات فعالیت به عنوان گروه اول طبقه بندی می شوند که مشمول انجام تمام تکالیف مالیاتی مشابه اشخاص حقوقی و شرکت ها هستند دومین مورد در خصوص مشاغل مربوط به کسب و کارهای گروه دوم مالیاتی می باشد که آنها نیز بر اساس فروش سالانه و موضوع فعالیت خود مشمول گروه دوم مالیات مشاغل می شوند.

و در آخر مشاغل گروه سوم که مکلف به نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک نیستند و فقط درآمد و هزینه را در اظهارنامه مالیاتی ابراز می کنند. مبنای تشخیص گروه سوم میزان فروش سالانه و مشاغلی که نمیتوان در گروه اول و دوم قرار داد، می باشد. در آخر مشاغل گروه سوم می توانند از تبصره ماده 100 قانون مالیات های مستقیم استفاده کنند که به منظور اطلاع از شرایط مشمولیت گروه سوم می توانید از مقالات مرتبط با اظهارنامه اشخاص حقیقی و همینطور تماس با مشاوران مالیاتی بهره مند شوید.

نرخ مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی بر اساس ماده 131 قانون مالیات های مستقیم و به صورت پله ای محاسبه می شود.

مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی

درآمدی که شرکت ها در ایران یا خارج از ایران کسب می کنند پس از کسر معافیت و زیان های حاصل از منابع غیر معاف مشمول مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی می شوند. درآمد مشمول مالیات این اشخاص از طریق میزان سود دهی آنها مشخص می گردد و ملاک محاسبه مالیات قرار می گیرند. مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی مطابق با قانون مالیات های مستقیم معادل 25 درصد سود شرکت ها می باشد.

مالیات بر درآمد اتفاقی

درآمدی که شخص حقیقی یا حقوقی به صورت بلاعوض یا جایزه و از این قبیل تحصیل می کند مشمول مالیات بر درآمد اتفاقی می باشد.

مالیات بر جمع درآمد ناشی از منابع مختلف

این مورد مربوط به نرخ مالیاتی اشخاص حقیقی می باشد که از جمع درآمد ناشی از منابع مختلف تحصیل می شود.

نحوه محاسبه مالیات بر درآمد

محاسبه مالیات بر درآمد به این صورت است که در ابتدا تمام درآمدهای عملیاتی و غیر عملیاتی مشمول مالیات شناسایی می شود و سپس تمامی هزینه ها شامل هزینه های حقوق و دستمزد و هزینه های اداری و عمومی مرتبط با عملیات مربوط به کسب و کار کسر می گردد که منجر به شناسایی سود در واحد تجاری می گردد. سپس پس از کسر معافیت های مقرر در قانون ماخذ درآمد مشمول مالیات بر درآمد مشخص می گردد و سپس مالیات متعلقه مشخص می گردد.

جمع بندی

تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی در ایران پس از کسر معافیت های مقرر مشمول مالیات بر درآمد عملکرد خود می باشند که به صورت کلی هفت نوع مالیات بر درآمد در ایران وجود دارد. نحوه حاسبه مالیات بر درآمد نیز به طور کلی مطابق با ماده 105 و 131 قانون مالیات های مستقیم می باشد که برای اشخاص حقیقی این نرخ به صورت پلکانی و برای اشخاص حقوقی معادل 25 درصد سود خالص می باشد.